Aşılar Hiçbir Salgını Bitirmedi mi?

Bir Instagram sayfası tarafından 10 Ocak 2021 tarihinde yapılan bir paylaşımda aşıların hiçbir salgını bitirmediği ve salgınların aşılardan çok önce azaldığı iddia edildi. Paylaşım Instagram’da yaklaşık 31 bin kişi tarafından görüntülenmiş.

Paylaşımda geçen iddia şu şekilde: “Aşılar hiçbir salgını bitirmemiştir! İşte eradike istatistikleri ve aşı lisanslama tarihleri”

Benzer içerikler Youtube’ta, Twitter’da ve Facebook’ta da paylaşılmış.

Öncelikle, paylaşımdaki videoda yorumu yapan Dr. Lawrence Palevsky hakkında bilgi vermek gerekiyor. Dr. Palevsky, Northport Wellness Center adlı holistik tıp kurumunda çalışıyor. Merkez, 1995 yılında kurulmuş ve alternatif tıp yöntemleriyle tedavi etmeyi amaçlıyor.

Dr. Palevsky ise lisanslı çocuk doktoru olarak görünüyor. Tıp eğitimini NYU Tıp Fakültesi’nde almış ve 1987 yılında mezun olmuş. Merkezdeki biyografisinde yaptığı çalışmalar arasında aşı ile mücadele de sayılıyor.

Dr. Palevsky aktif bir şekilde aşı karşıtı eylemlere katılmasıyla biliniyor. Örneğin, 13 Mayıs 2019’da Aşı Sempozyumu adıyla yapılan bir etkinliğe katılmış ve burada Yahudilere bilerek kötü aşıların yapıldığı ve başarısız aşıların yeni nesil kızamığın nedeni olduğunu iddia etmiş. Aynı zamanda, 2011 yılında yayınlanmış The Greater Good adlı aşı karşıtı belgeselde yer almış.

İlgili paylaşımda Dr. Palevsky çocuk ölümlerinin difteri ve kızamık aşılarının çıkmasından çok önce azaldığını iddia ediyor. Eyalet ve yerel sağlık birimlerinin halka verdiği hijyen eğitimin daha büyük rol oynadığı görüşünde. Fakat Dr. Palevsky iddiasını dayandırdığı makaleden sadece bir cümle alıp onu kullanarak bütünü çarpıtıyor. Makalede şu şekilde ifade edilmiş:

“Aşılama, her ne kadar ilk olarak 18. Yüzyılda kullanılmış olsa da [20. Yüzyıl] ortasından itibaren daha yaygın kullanılır oldu. Difteri, tetanos ve boğmaca aşıları 1920’lerin sonunda kullanılabilir hale geldi, fakat rutin pediatrik uygulamalarda İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra yaygın olarak kullanıldı. Bu nedenle, yüzyılın birinci yarısında ölüm oranlarındaki etkileyici düşüşün nedeni aşılamayla izah edilemez. Fakat, aşıyla önlenebilir hastalıklardaki azalma etkileyicidir. 1920’lerin başlarında, yılda yaklaşık 175 bin difteri ve yaklaşık 150 bin boğmaca vakaları görülüyordu; 1960’larda aşısı bulunana kadar yılda yaklaşık yarım milyon kızamık vakası kaydediliyordu. Bu hastalıklardan ölümler, hemofilus influenza, tetanos ve çocuk felcinde olduğu gibi, görünürde yok olmuş durumda.”

Burada açıkça, aşıyla beraber bu hastalıkların bahsedilen hastalıklara karşı etkili olduğu belirtilmiş. Aynı makale içerisinde, çocuk ölümlerinin azalmasında sosyo-ekonomik şartların iyileşmesi ve Amerikan hükümetlerinin etkin sağlık stratejilerinin yüzyılın ilk yarısında ölüm oranlarının azalmasında etkili olduğu ifade ediliyor.

ABD Hastalık Kontrol ve Koruma Merkezleri (Centers for Disease Control and Prevention–CDC) tarafından çocuklarda görülen hastalıkların aşı değerlendirmesi ise başka bir tablo ortaya koyuyor. Buradaki verilere göre çocuk felci aşısı ABD’de 1955 yılında lisanslanmış. 1951 ile 1954 yılları arasında ortalama 16.316 vaka ve 1879 ölüm görülüyormuş. 1962 yılında, yani aşılama ile birlikte vaka sayısı 1000’in altına ve ertesi yıl da yüzün altına inmiş. Benzer şekilde, kızamık hastalığı ABD’de 1963 yılında lisanslanmış. 1958 ile 1962 yılları arasında ortalama 503.282 vaka ve 432 ölüm görülüyormuş. 1965’ten itibaren hastalık azalmaya başlamış ve 1998 yılında sadece 89 vaka görülmüş ve hiç ölüm yaşanmamış.

Bir akademik makale ise aşıların küresel sağlığa etkisini araştırmış. Buna göre, çiçek hastalığı ve çocuk felci aşılar sayesinde yok edilmiş durumda ve kızamık da aşılama yoluyla kontrol altına alınmış. Özellikle çocuk hastalıklarının geriletilmesinde temel nedenlerden biri Dünya Sağlık Örgütü’nün 1974 yılında Genişletilmiş Aşılama Programı olarak sayılıyor. Bu sayede, az ve orta gelirli ülkelerde bu hastalıkları kapsayacak aşılar %5’ten %80’e çıkarılarak erişim arttırılmış.

Dünya Sağlık Örgütü 2019’a dair verdiği verilerde 1 milyardan fazla çocuğun aşılandığını ve bu sayede bağışıklık kazanarak 2-3 milyon ölümün engellendiğini belirtmiş.

National Geographic ise çeşitli hastalıkların aşı öncesi ve sonrası ABD’de durumunu gösteren bir infografik hazırlamış. Burada görüldüğü üzere, birçok hastalık aşı ile beraber neredeyse yok olma noktasına gelmiş.

İddia YANLIŞGönderide paylaşılan videodaki iddialara akademik kaynaklardan alınan bazı bilgilerin bağlamından koparılarak kanıt oluşturulmuş. Hastalıkların azaltılmasında aşılama dışındaki faktörler vurgulanarak aşılamanın etkisi konusunda soru işaretleri oluşturmaya çalışılmış. Güvenilir kurumların raporları ve saygın dergilerde yayınlanan çalışmalar gösteriyor ki aşılamanın artmasıyla birçok hastalık neredeyse yok olma noktasına gelmiş durumda.