COVID-19 Salgını’ndan Sonra Çin, ABD’yi Fortune Global 500 Listesinde Geride mi Bıraktı?

Bir Facebook kullanıcısının 12 Ağustos 2020 tarihinde paylaşmış olduğu görselde COVID-19 Salgını’ndan sonra Çin’den 133 sirketin Fortune Global 500 listesine girerek ABD’yi tarihte ilk kez geride bıraktığı iddia edildi. Gönderi 70 bine yakın görüntülenme 500’ü aşkın paylaşım aldı.

Paylaşımdaki görselde yer alan metin ise şu şekilde;

Fortune Global 500’de ABD ve Çin arasındaki dengenin değiştiğine dair haberler uluslararası ve ulusal basında kendine yer bulmuş. Bu haberlerde Fortune Global 500 listesinde Çin’e ait şirket sayısında farklılıklar olduğu dikkat çekiyor.

Facebook’ta yapılan paylaşımda Fortune Global 500 listesinde Çin şirketlerinin ABD şirketlerinden daha fazla yer aldığı ve bunun “tarihinde ilk kez” olduğu belirtiliyor. Fortune dergisinin şirketleri sıraladığı iki listesi bulunuyor. Fortune 500 listesi ilgili mali yıldaki toplam gelirleri üzerinden ABD’nin en büyük şirketlerini içeriyor. Fortune Global 500 listesi ise aynı metodolojiyle ABD ve ABD dışındaki şirketleri sıralıyor. Fortune 500 listesinin 1955’e kadar uzanan bir geçmişi var. Fortune Global 500 listesi ise 1989’dan bu yana yayınlanıyor. 1995’e kadar listeye sadece sanayi şirketleri dahil edilirken bu yıldan sonra finans ve servis sektöründeki şirketler de eklendi.

1995 ile 2020 yılları arasındaki dönemde listede yer alan ABD ve Çin şirketlerini karşılaştırdığımızda, 2020 yılında ilk defa listede Çin şirketlerinin ABD şirketlerinden fazla olduğu görülüyor. 2020 yılında 500 şirket arasında 124 Çin şirketinin listede olduğu açıklanmışken, listede 121 ABD şirketi yer almış. Bunun yanında listenin ilk 5 sırasında yer alan şirketlerden 3’ü Çin şirketi, biri ABD şirketi, bir diğeri ise Hollanda şirketiymiş. 2020’den önceki her yılda ise listede en fazla ABD firmaları yer alıyordu. Çeşitli haber kaynaklarında listede Çin’e ait şirket sayısının farklı olmasının nedeni ise Tayvan sorunu. Çin uluslararası platformda Tayvan üzerinde hak etmesinden dolayı listede olan Tayvanlı 9 şirketin de Çin’e eklenmesiyle Çin’e ait toplam şirket sayısı 133’e çıkıyor. Özetle, 2020 Fortune Global listesinde şirket sayısı açısından Çin ABD’yi tarihte ilk kez geçmiş durumda.

Paylaşılan görselde ortaya konulan olgu Çin’in salgından çıkar sağladığını göstermek amacıyla ortaya konulmuş. Bu iddia geçtiğimiz aylardan bu yana koronavirüsün Çin’de üretildiğine dair ve virüsün dünya ülkelerine yayılmasına da kasten Çin hükümetinin destek verdiğine dair haberler ve demeçler bağlamında değerlendirilebilir. Koronavirüsün insan yapımı olduğuna dair iddialar Dünya Sağlık Örgütü tarafından yanlışlanmıştı. Dünya Sağlık Örgütü’nün mayıs ayının başında düzenlemiş olduğu basın toplantısında açıklama yapan DSÖ Acil Durumlar Programı Direktörü Michael Joseph Ryan, koronavirüsün nereden geldiğiyle ilgili birçok bilim insanıyla konuştuklarını, araştırma yaptıklarını ve bu virüsün kökeninin doğal olduğundan emin olduklarını belirtmişti.

Bunun yanında, bu listede Çin’in ABD’yi geride bırakmasını COVID-19’a bağlamak kurulan nedensellikte kronolojik sırayla uyuşmuyor. Global Fortune 500 listesi oluşturulurken takip edilen yöntemde açık bir şekilde şirketlerin gelir bilgilerinin 31 Mart 2020 tarihine kadar bildirilmiş olanlarının sıralamaya alındığı belirtiliyor. Salgının seyri dikkat alındığında bu döneme kadar Çin vaka sayısı olarak salgından daha fazla etkilenmiş durumda. Bir başka deyişle, bu liste yapılırken Çin’in salgının etkileri açısından daha dezavantajlı konumda olduğu iddia edilebilir. COVID-19 Salgını’nın Çin’e bu açıdan yaradığı iddiası bu nedenle geçersiz.

İddia KISMEN YANLIŞ

2020 Fortune Global listesinde Çin, ABD’yi şirket sayısı açısından tarihte ilk kez geride bıraktı. Bu listede ABD’den 121 şirket varken Çin’e ait şirket sayısı Tayvan’daki şirketleri ekleyip eklememe durumuna göre 124 ve 133 arasında değişiyor. Fakat COVID-19 Salgını’nın bu listede Çin’in öne geçmesine yardımcı olduğu iddiası geçersiz. Liste 31 Mart 2020’ye kadar olan şirket gelir bilgileri üzerinden yapılmış ve bu tarihte salgının etkili olduğu ülkeler ise başta Çin olmak üzere bazı Asya ülkeleri.