Marketlerde Un Kurdu İçeren Ürünlerin Satılacağı İddiası Doğru mu?

Son günlerde çeşitli sosyal medya platformları ile medya kanallarında, marketlerde artık un kurdu içeren ürünlerin satılacağı yönünde paylaşımlar mevcut. Sosyal medya platformları üzerinden yayılan yanlış bilgiler nedeniyle kullanıcıların önemli bir kısmı bu bilginin yanlış olduğunu düşündü.

Öncelikle anahtar kelimeler kullanılarak arama motoru üzerinden yapılacak bir araştırma ile pek çok medya kuruluşunun bu haberi paylaştığı görülüyor. Bu haberlerde Avrupa Birliği (AB) Komisyonu’nun toz haline getirilmiş ve ultraviyole işlem görmüş toz halindeki un kurdu larvalarının gıda olarak piyasaya sunulmasını ve belirli ürünlerde kullanılmasını onayladığı açıklaması yer alıyor. İlgili onayın doğruluğunu ise Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (European Food Safety Authority - EFSA) üzerinden kontrol etmek mümkün. EFSA raporları, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi’nin bilimsel değerlendirmelerini içeren teknik dokümanlardır. Bu raporlar, Avrupa Komisyonu veya üye ülkelerden gelen talepler doğrultusunda hazırlanır ve gıda güvenliği, beslenme, yeni gıdalar, katkı maddeleri, pestisit kalıntıları gibi konularda bilimsel risk analizleri sunar. Bağımsız uzman panelleri tarafından yazılan raporlar, mevcut bilimsel veriler, toksikolojik testler ve beslenme analizlerine dayanarak hazırlanır. AB mevzuatına uygun olarak yayımlanan bu raporlar, AB Komisyonu tarafından yasal düzenlemelerin temelini oluşturur ve üye ülkelerde uygulanacak gıda politikalarına yön verir.

EFSA’nın resmi internet sitesinde, "Safety of UV‐treated powder of whole yellow mealworm (Tenebrio molitor larva) as a novel food pursuant to Regulation (EU) 2015/2283 // UV ile işlenmiş sarı un kurdu (Tenebrio molitor larvası) tozunun (AB) 2015/2283 Yönetmeliği uyarınca yeni bir gıda olarak güvenliği" başlıklı bir rapora ulaşmak mümkün. EFSA'nın yayımladığı bilimsel görüşe göre, UV ışınlarıyla işlenmiş sarı un kurdu larvası tozu güvenli kabul ediliyor ve fırın ürünleri, makarna, peynir gibi gıdalara eklenebiliyor. Ancak, sarı un kurdu larvası tozu alerji riski taşıdığı bilgisi de rapora eklenmiş. Özellikle kabuklu deniz ürünleri ve toz akarlarına alerjisi olan kişiler için potansiyel bir risk oluşturuyor. Besin içeriği açısından incelendiğinde, bu un kurdu tozu yüksek protein, yağ ve lif içeriyor, ancak D vitamini açısından anlamlı bir katkı sağlamıyor. Yapılan testlerde ağır metaller, mikotoksinler ve pestisit kalıntıları açısından bir risk bulunmadı. EFSA, bu ürünlerin belirlenen limitler dahilinde kullanıldığında güvenli olduğunu belirtiyor. Ancak, alerji ve duyarlılık konularında daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu vurgulanıyor.

EFSA'nın UV ile işlenmiş sarı un kurdu tozu (Tenebrio molitor larvası) hakkındaki bu değerlendirmesi, aslında Haziran 2023'te yayımlandı ve Mart 2023'te kabul edildi. Ancak bu konunun son günlerde yeniden gündeme geldi. Çünkü EFSA yalnızca bilimsel bir değerlendirme yapar, ancak nihai karar Avrupa Komisyonu ve üye devletlere aittir. Avrupa Komisyonu, EFSA’nın görüşüne dayanarak bu gıdanın pazarlanmasına ilişkin yeni bir karar almış.

UV ile işlenmiş sarı un kurdu (Tenebrio molitor larvası), ultraviyole ışınlarına maruz bırakılarak besin değerleri ve güvenliği artırılmış bir böcektir. UV işlemi, larvanın içeriğindeki protein ve yağ asitlerini değiştirebilirken, mikrobiyal yükü azaltarak gıda güvenliğini artırabilir. Yüksek protein ve sağlıklı yağ içeriği sayesinde insan beslenmesi ve hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) gibi kuruluşlar tarafından yenilebilir böcekler arasında değerlendirilmiş ve belirli koşullar altında tüketime uygun bulunmuştur. 

Böceklerin gıda maddesi olarak kullanılmasına dair yıllardır çok çeşitli tartışmalar mevcut. Yenilebilir böceklerin seçimi, hem biyolojik hem de kültürel faktörlere dayanır. Genellikle besin değeri yüksek, protein ve sağlıklı yağlar açısından zengin türler tercih edilir. Bunun yanı sıra, toksik veya hastalık taşıma riski olmayan, güvenli yetiştirilebilen ve sindirilebilirliği yüksek böcekler, yenilebilir böcekler listesinde ön plana çıkar. Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) gibi kurumlar, yenilebilir böceklerin yetiştirilmesi, işlenmesi ve pazarlanmasına yönelik düzenlemeler getirerek güvenliği sağlamaktadır.