Video Şanlıurfa'da Görülen 600 Yaşındaki Bir Boynuzlu Engerek Yılanını mı Gösteriyor?

→  Şanlıurfa’da çekildiği iddia edilen video 2019 yılında Pakistan’daki Peşivan ve Nowshere şehirlerinin arasında bulunan bir mezarlıkta kaydedilmiş. 

→ Arap boynuzlu engerek olarak da bilinen bu yılan türünün ortalama yaşam süresi 14-18 yıl arası.

Videoların bağlamından koparılarak yeniden sunulması, sosyal medyada sıkça karşılaşılan yanlış bilgi türlerinden biri. Bu tür videolar, orijinal bağlamından çıkarılarak veya kasıtlı olarak manipüle edilerek yanlış bilgi yaymak amacıyla kullanılabiliyor. İnternet kullanıcıları bu videoları daha fazla etkileşim ve beğeni toplama motivasyonu ile paylaşıyor. Yurtdışında kaydedilen görüntülerin yerelmiş gibi sunulması da bu tür videolarda sıkça rastlanan bir durum. Etkileşim için yapılan paylaşımlar, diğer internet kullanıcıları tarafından iyi niyetle yeniden paylaşılabiliyor. Bu tür videoların sosyal medyada hızla yayılarak popüler hale geldiği için doğruluğunu kontrol etmek ve yanlışlamak, etkileşim amacıyla yanlış bilgi üretiminin önüne geçmek için önem taşıyor.

4 Ağustos 2024 tarihinde bir X kullanıcısı, gönderisinde yer alan videonun Şanlıurfa’da görülen 600 yaşındaki bir boynuzlu engerek yılanını gösterdiğini öne sürmüş. Videodan kesitler tersine görsel arama araçları ile aratıldığında videonun uzun yıllardır dolaşımda olduğu görülüyor. Arama ile ulaşılabilen en eski paylaşım, 11 Eylül 2019 tarihinde yabancı bir Facebook kullanıcısı tarafından yapılmış.

Urduca yazılan videonun başlığı yapay zeka araçlarıyla şu şekilde Türkçe’ye çevriliyor; “Peshawar sınırında bulunan eski Armar mezarlığında korkutucu, üç ila dört metre uzunluğunda, iki boynuzlu bir yılan ortaya çıktı. Tehlikeli yılan, çocukların ağlama sesi gibi sesler çıkarıyor.”  Videonun açıklamasında da, yılanın Peşaver ve Nowshera sınırında çekildiği ve ağlar gibi ses çıkaran boynuzlu engereğin öldürüldüğü belirtilmiş. Açıklamada yerel halkın daha önce böyle bir yılan görmemiş olduğu bilgisine de yer verilmiş. Açıklamada sözü geçen “Peşaver” ve “Nowshera”  Pakistan’da yer alan iki şehir ve Pakistan’ın resmi dili Urduca. 

Facebook’ta 11 Eylül 2019 tarihinde yapılan başka bir paylaşıma göre iddiada yer alan yılan gazete haberine de konu olmuş. Haberin çevirisine bakıldığında, haberde de bu yılanın Peşaver ve Nowshera arasındaki bir mezarlıkta görüldüğü bilgisi yer alıyor. Videonun ve gazete sayfasının aynı bağlamda paylaşıldığı başka birçok Facebook gönderisi bulunuyor.

Youtube’da iddiaya konu olan görüntü ve haberde yer alan görsel ile 2019 yılında paylaşılmış bir video da bulunuyor. Bu videonun başlığında da “Nowshera'daki mezarlıkta üç ila dört metre uzunluğunda iki boynuzlu korkunç bir yılan bulundu.” yazıyor. 

Videoda görülen ve “Arap boynuzlu engerek” olarak da bilinen yılan türünün Latince ismi Cerastes gasperettii. Boynuzlu engerekler üzerine birçok çalışma olsa da çift boynuzlu olan cerastes gasperetti türü üzerine yeterince çalışma bulunmuyor. Arap boynuzlu engereklerin genel olarak yaşam süresi ise 14-18 yıl arası.