Volkanlar İnsan Aktivitelerinden Daha Çok Karbondioksit Yayar mı?
İddia şöyle;

Bir Twitter hesabı tarafından 13 Ekim 2021 tarihinde yapılan paylaşımda volkanik patlamaların insan aktivitesinden daha çok karbondioksit yaydığı iddia edildi.

iddia görseli

Önce Tahmin Etmeye Ne Dersin?

Sence bu iddianın doğruluk payı nedir?

İddia Nasıl Yayıldı?

Volkanik patlama ve hareketliliklerin iklim krizinde insanlardan daha çok rol oynadığı iddiası sosyal medya platformlarında uzun süredir gündemde. Bu paylaşımlarda özellikle fosil yakıtların kullanımınının azaltılmasını amaçlayan çevreci hareketler hedefe yerleştiriliyor ve doğanın kendi düzeninin iklim değişikliği argümanı savunuluyor.
Bu iddiaların en güncel versiyonlarında Avrupa'nın en yüksek ve en aktif yanardağı olan İtalya'daki Etna Dağı'nın patlamasının, "insanlığın dünyadaki tüm zamanı boyunca" sahip olduğundan "10.000 kat" daha fazla karbondioksit ürettiği gibi ifadeler de mevcut. Benzer bir iddia 2009’da ABD’deki St. Helens Yanardağı ile bağlantılı şekilde de gündeme gelmiş, buradaki olası bir patlama durumunda atmosfere ilk günden bugüne insanlığın sorumlu olduğu emisyonların hepsinden daha fazla zehirli duman, karbondioksit, karbonmonoksit saçılacağı iddia edilmişti. Uzun süredir farklı ifadelerle gündeme gelen benzer iddialar aşağıda görülebilir:
Volkanlar İnsan Aktivitelerinden Daha Çok Karbondioksit Yayar mı?

Volkanik Patlamaların İklim Krizindeki Payı İnsanlardan Fazla mı?

Amerika Birleşik Devletleri Jeolojik Araştırmaları (USGS) tarafından yapılan 2011 tarihli  çalışma, tam olarak da bu soruyu, yani Dünya'nın volkanlarından kaynaklanan karbondioksit emisyonları ve insan faaliyetleri sorununu kesin olarak cevapladı. Çalışmanın yazarı Terrance Gerlarch, “Küresel volkanik CO2 emisyonları, antropojenik CO2 emisyonları yanında cüce kalıyor” şeklinde yazıyor.
Volkanlar İnsan Aktivitelerinden Daha Çok Karbondioksit Yayar mı?

 USGS’de çalışan bilim insanı Dr. Terry Gerlach konu ile ilgili şu ifadeleri de kullanıyor: “İklim değişikliği tartışması, iklim şüphecileri arasında yaygın olan, volkanların insan faaliyetlerinden daha fazla CO2 saldığı inancını canlandırdı ve güçlendirdi. Aslında günümüz volkanları, Florida, Michigan ve Ohio gibi eyaletler kadar yıllık olarak nispeten mütevazı miktarlarda CO2 yayar.”
Volkanlar İnsan Aktivitelerinden Daha Çok Karbondioksit Yayar mı?

Ayrıca USGS, belirli yanardağ patlamalarının küresel insan karbondioksit üretimi ile karşılaştıran sayıları da yayımlıyor. Örneğin ABD'nin Oregon eyaletindeki St. Helens Dağı'nın 1980'deki patlaması, dokuz saat içinde yaklaşık 10 milyon ton CO2 salınımına sebep olmuş. Ancak bu patlamanın insanlığın sadece 2010'daki karbondioksit üretimine yetişmesi için bu patlamadan 3.500 tane daha gerçekleşmesi gerekiyor. Yani bir volkanik patlamanın insanlık tarihi boyunca insanlar tarafından gerçekleşen karbondioksit emisyonuna yetişmesi mümkün değil. Hatta bu miktar, insanlığın yıllık emisyonunun yanında da oldukça küçük bir oran teşkil ediyor. 
Volkanlar İnsan Aktivitelerinden Daha Çok Karbondioksit Yayar mı?

ABD Jeolojik Araştırmaları’na (USGS) göre, karadaki ve denizaltı volkanlarının tümü için küresel CO2 emisyonlarının bilimsel tahminleri "yılda 0,13 gigaton ila 0,44 gigaton” aralığında. Bu, insan faaliyeti tarafından üretilen CO2'nin yalnızca bir kısmını oluşturuyor.  Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) verilerine göre 2021'de, yalnızca enerji yanması ve endüstriyel süreçlerden kaynaklanan küresel CO2 emisyonları 36,3 milyar ton (gigaton) ile rekor bir yüksekliğe ulaştığı belirtiliyor
Volkanlar İnsan Aktivitelerinden Daha Çok Karbondioksit Yayar mı?

İtalya Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü Etna Gözlemevi'nde vulkanolog Boris Bechkne, “Küresel düzeyde, volkanlar şu anda insan yapımı CO2 üretiminin sadece birkaç yüzdesini yaymakta” diyor ve insan faaliyetinin CO2 emisyonlarının son yıllarda önemli ölçüde arttığını ancak volkanik emisyonların yıllar içinde artmadığını da vurguluyor
Queensland Üniversitesi sera gazı emisyonları araştırmacısı Dr Alistair Grinham ayrıca AAP FactCheck platformuna yaptığı açıklamada, insanlarının “atmosfere volkanlardan çok daha fazla sera gazı kattığını” belirtmiş. Dr. Grinham açıklamasında: "Volkanların yıllık katkısı için yakın tarihli bir tahmin yaklaşık 0,65 gigatondur... Oysa insanlar gaz emisyonu açısından şu anda 50 gigatondan fazla katkıda bulunuyor" dedi.
Volkanlar İnsan Aktivitelerinden Daha Çok Karbondioksit Yayar mı?

Benzer iddialar daha önce Reuters, AFP Fact Check, Logically ve AAP Fact Check gibi platformlar tarafından da analiz edilmiş. 

İddia YANLIŞ

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda volkanik patlamaların insan aktivitesinden daha çok karbondioksit yaydığı iddia edilmişti. Ancak çeşitli bilim insanları ve bilimsel çalışmalar bu iddiayı asılsız kılar nitelikte. Volkanik faaliyet ve patlamalar, karbondioksit ya da herhangi zararlı bir gaz salınımı açısından insan faaliyetlerine oranla düşük bir yüzde oluşturuyor. Bunun yanında, insan faaliyetlerinden kaynaklı CO2 emisyonları son yıllarda önemli ölçüde artarken, volkanik emisyonların yıllar içinde artmadığını da vurgulamak gerekiyor. 

Sonuç olarak;

Volkanik patlamaların insan aktivitesinden daha çok karbondioksit yaydığı iddiası yanlış.