Olimpiyatlarda Biyolojik Cinsiyet Tartışmaları

1936 Berlin Olimpiyatları’nda kadınlar 100 metre yarışını kazanan Helen Stephens, fiziksel görünüşü nedeniyle kadın olmadığına dair şüpheleri üzerine çeken ilk atlet.  Bu şüpheler nedeniyle Stephens’tan cinsiyetini doğrulamak için bir test yaptırması istendi. Bu talebi hakaret olarak algılayan Stephens, test sonucunda kadın olduğunu kanıtladı ama bugünlere kadar gelecek biyolojik cinsiyet tartışmalarının kadın bedeni üzerinden nasıl şekilleneceğinin de ilk göstergesiydi. 

1967’de Polonyalı atlet Ewa Klobukowska’nın cinsiyet testinde başarısız bulunarak spordan diskalifiye edilmesinin ardından, 1968’de Uluslararası Olimpiyat Komitesi (International Olympic Committee - IOC), kadın sporcular için zorunlu cinsiyet testlerini başlattı. Bu testler, fiziksel muayenelerden genetik testlere kadar çeşitli yöntemleri içeriyordu ve sporcular, Y kromozomu gibi erkeklere özgü genetik materyallerin tespiti için test ediliyordu. Klobukowska’nın “fazladan bir kromozomu” olduğu ve “erkek benzeri içsel özellikler” taşıdığı gerekçesiyle diskalifiye edilmesi, bu testlerin ilk büyük uygulamasıydı. 1970’lerde Barr cisimciği testleri terk edilmesine rağmen, IOC cinsiyet testlerine olan bağlılığını sürdürdü ve bu testler 1999’a kadar zorunlu olarak uygulanmaya devam etti. Ancak, bu uygulamanın bilimsel geçerliliği ve etikliği yıllar boyunca tartışma konusu oldu ve nihayetinde 2000 Sidney Olimpiyat Oyunları’ndan itibaren cinsiyet testlerinin zorunlu tutulmasına son verildi.

Güney Afrikalı sporcu Caster Semenya, 2009 yılında kadınlar 800 metrede dünya şampiyonu olduktan sonra, erkek olduğu iddialarıyla cinsiyet testine tabi tutuldu. 2019’da Dünya Atletizm Birliği, kadın atletlerin kan testosteron seviyesini litre başına 5 nanomol seviyesine düşürmeleri ve yarışmalardan önce 12 ay boyunca bu eşiğin altında kalmaları şartını getirdi. Semenya, bu ilaçları kullanmayacağını belirtti ve bu nedenle yarışmalara katılamadı. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, bu kararı ayrımcılık olarak değerlendirdi.

Uluslararası Atletizm Federasyonu, kadın sporcular için 400 metre ile 1 mil arasındaki yarışlarda geçerli olacak bir testosteron sınırı belirledi. Bu düzenlemeye göre, bu mesafelerde yarışan kadın sporcuların testosteron seviyeleri litre başına 5 nanomolün altında olmalıydı. 

2021 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi (International Olympic Committee - IOC), cinsiyet doğrulama politikalarını yeniden gözden geçirme kararı aldı. Bu süreçte, bireysel spor federasyonlarının kendi kurallarını belirlemelerine izin verileceği ve cinsiyet doğrulama konusunda daha bilimsel ve insan haklarına duyarlı yaklaşımlar benimseneceği açıklandı.

2023’te Uluslararası Boks Birliği (International Boxing Association - IBA), Cezayirli boksör Imane Khelif ve Tayvanlı boksör Lin Yu-ting’in yarışmalara katılımını engelledi. Her iki boksör de, IBA’nın erkek XY kromozomlarına sahip sporcuların kadın müsabakalarında yarışmasını engelleyen kurallara uymadıkları gerekçesiyle 2023 Yeni Delhi Dünya Şampiyonası’ndan diskalifiye edildi.  Cezayir ve Tayvan bu iddiaları reddetti, ancak IBA, gizlilik nedeniyle yapılan testlerin türünü açıklamadı. Paris Olimpiyatlarına katılan iki sporcu da altın madalya kazandılar.