Trump Grönland’ı Neden İstiyor?

Geçtiğimiz Kasım ayında gerçekleşen ABD başkanlık seçimlerini Cumhuriyetçi Parti’nin adayı Donald Trump tarihi bir geri dönüşle 2016-2020 döneminden sonra ikinci kez kazandı. 20 Ocak 2025’te Beyaz Saray’da yeniden başkanlık koltuğuna oturacak olan Trump, kuracağı hükümetteki yönetici kadrosuna Elon Musk gibi kendisine yakın isimleri dahil ediyor. 

Trump, 23 Aralık 2024 tarihinde kendi sosyal medya girişimi Truth Social’daki hesabından ABD’nin Danimarka büyükelçiliğine ilk döneminde de birlikte çalıştığı Pay-Pal’ın kurucularından Ken Howard’ı atayacağını duyurdu. Trump’ın Howard duyurusunda yer alan

cümlesi ise oldukça dikkat çekici. Trump, önceki başkanlık döneminde Grönland’ı satın almayı düşündüğünü dile getirmişti. Başkanlık seçimini yeniden kazandıktan sonra Kanada’nın ‘51. eyalet’ olmasını istediği açıklamalarının ardından Panama Kanalı üzerinde hak iddia eden Trump, yeni dönemdeki hedeflerine Grönland’ı da eklemiş görünüyor.

Atlantik’te konumlanan dünyanın en büyük adası Grönland, Kuzey Amerika ile Avrupa arasında önemli bir konumda. %80’i buzuldan oluşan adada 56 bin kişi yaşıyor. 18. yüzyıldan bu yana Danimarka’nın idaresinde olan Grönland, 1979’da dışişleri, savunma ve güvenlik politikaları dışındaki tüm politik alanlarda referandum kararıyla özerklik kazandı. 

Trump’ın açıklamalarında Grönland’a ilişkin hedefleri tam olarak anlaşılamasa da, hem Panama Kanalı’nı hem Grönland’ı istemesinde ‘ekonomik güvenlik’ ifadeleri yer alıyor. Grönland’ın Kuzey Arktik bölgesinde bulunmasının ve Rusya kontrolündeki Kuzey Buz Denizi ticaret rotasına sınırı olmasının Trump’ın ekonomik güvenlik ifadelerinde etkili olduğu düşünülüyor. 

Grönland jeopolitik konumuyla birlikte zengin yeraltı kaynaklarıyla da Trump’ın hedefine girmiş görünüyor. Petrol ve doğal gaz rezervlerinin yanında; Avrupa Birliği Komisyonu’nun 2023 tarihli anketine göre, AB’nin belirlediği 34 kritik ham maddenin 25’i Grönland topraklarında mevcut. 

Grönland; grafit, bakır, demir, titanyum, altın ve elmas gibi maden yataklarının yanı sıra nükleer enerji için kritik olan uranyum kaynağına sahip. Ancak Grönland’da madencilik ve sondaj faaliyetleri, yerel halk ve politikacılar tarafından çevresel nedenlerden dolayı istenmiyor ve bu faaliyetler bürokratik yollarla engellenmiş durumda. Dolayısıyla Grönland’ın yeraltı kaynaklarının ekonomik değeri bilinmiyor.

Trump’ın Aralık ayındaki açıklamalarına karşılık Grönland Başbakanı Mute Egele’den, “Grönland, Grönland halkına aittir.” ve “Biz satılık değiliz ve satılık olmayacağız.” yanıtı gelmişti. Danimarka hükümeti de Trump’ın mesajının üzerinden birkaç saat sonra Grönland’a yönelik savunma harcamalarında büyük bir artış yapacağını duyurdu. Savunma Bakanı Troels paketin en az 1.5 milyar $ değerinde olduğunu belirtti. 

Aralık ayında bağımsızlık yolundaki mücadelelerini kaybetmek istemediklerini ancak komşularıyla ortaklık ve ticari ilişkilere açık olduklarını belirten Başbakan Egele, 13 Ocak’taki açıklamasında ABD ile savunma ve madencilik alanlarında daha yakın çalışmaya hazır olduklarını ifade etti. 

9 Ocak’ta gerçekleşen basın toplantısında Danimarka Dışişleri Bakanı Rasmussen, Trump’ın Grönland isteklerine Danimarka’nın engel olması durumunda yüksek gümrük yaptırımları uygulanacağını oldukça ciddiye aldıklarını belirtti. Rasmussen, Danimarka hükümetinin söz dalaşını tırmandırmaya niyeti olmadığını da ekledi. 11 Ocak’ta Axios’ta yayımlanan bir kulis haberinde; Danimarka’nın, Grönland’da yeni güvenlik yatırımlarına ve adada NATO müttefiki ABD’nin askeri varlığının artırılmasına istekli olduklarını Trump’a özel mesajlarla ilettiği aktarıldı. 

Grönland’ın Danimarka’ya olan ekonomik bağımlılığına rağmen bağımsızlık yolunda önemli eşikler atladığı bir dönemde Trump yönetiminin Grönland talepleri, Danimarka’nın Grönland politikasını dönüştürebilir. Diğer taraftan ABD’nin Avrupa’daki en yakın NATO müttefiklerinden Danimarka’ya karşı potansiyel yaptırım açıklamaları, Trump döneminde ittifak ve müttefik kavramlarının değişebileceğine işaret ediyor.