Sonuç olarak;
Meyvelerin üzerine yapıştırılan çıkartmalardaki kodların böcek ilacı kullanımı, organik üretim veya genetiği değiştirilmiş olup olmadığını gösterdiği iddiası doğru.
Doğruluk Kontrolleri
2'
Meyve Etiketlerindeki Kodların Anlamı Hakkındaki İddialar Doğru mu?
Sağlık
İlk yayın :
27 Kasım 2024
Yazar:
Gül Hür
İddia şöyle;
Bir Facebook kullanıcısı tarafından 19 Kasım 2024 tarihinde yapılan bir paylaşımda meyvelerin üzerine yapıştırılan çıkartmalardaki kodların pestisit kullanımı, organik üretim veya genetiği değiştirilmiş olup olmadığını gösterdiği iddia edildi.
Gönderi yaklaşık 8 bin kere paylaşılmış ve 400’e yakın yorum almış.
İddia DOĞRU
Meyve ve sebzelerin üzerindeki etiketlerde yer alan sayılara PLU kodu adı veriliyor. Ancak bu kodun kullanımı zorunlu değil.
Bu kodlama sistemine göre dört haneli kodlar (genellikle 3000-4999 arası) ürünün geleneksel tarım yöntemleriyle üretildiğini gösterirken beş haneli ve "9" ile başlayan kodlar ürünün organik tarım yöntemleriyle yetiştirildiğini belirtiyor.
Beş haneli ve "8" ile başlayan kodlar genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) kullanılarak üretilen ürünleri tanımlarken bu uygulama sonradan kaldırılmış.
Meyveler Üzerindeki Etiketler İzlenebilirlik, Sınıf ve Fiyatlar Hakkında Bilgi Verir
Gıda ürünleri, beslenme ve sağlıkla ilgili iddialar, sosyal medyada yaygınlık kazanma potansiyeli en yüksek içeriklerin başında geliyor. Bütün kamuoyunu ilgilendiren bu hassas konulara dair yapılan paylaşımlar yüksek etkileşimlere ulaşıyor ve kullanıcıların dikkatini çekiyor. İlgili Facebook gönderisi de benzer şekilde aşağıdaki bilgileri vererek yüksek bir etkileşime ulaşmış:
1)Meyvelerin etiketlerinde dört hane varsa ve ilk hane 3 veya 4 ise bu meyveye böcek ilaçları sıkılmış demektir.
2)İlk hane 9 ise bu meyve veya sebzenin organik olduğunu gösterir.
3)Etiketler 5 haneliyse ve ilk rakamı 8 ise meyve veya sebzenin genetiği değiştirilmiş demektir.
İddiada yer alan bilgilerin doğruluğunu kontrol etmek için bu sayıların bir standartının olup olmadığının araştırılması gerekiyor. Arama motoru üzerinden ilgili kavramlar kullanılarak yapılacak basit bir arama ile meyve ve sebzelerin üzerindeki etiketlerde yer alan sayıların PLU (Price Look-Up, fiyat araması) kodu olarak anlandırıldığı bilgisine ulaşılabiliyor. Bu kod ürünlerin yetiştirilme yöntemleri hakkında bilgi verir. PLU kodları, 4 veya 5 haneli sayılardan oluşur ve ürün türü, yetiştirme şekli (örneğin, organik) gibi bilgileri içerir. Bu sistem, satış noktalarında fiyatlandırmayı kolaylaştırmak için tasarlanmıştır. PLU kodları, tarım ürünlerinin standartlarını belirleyen ve ticari işlemleri kolaylaştıran International Federation for Produce Standards (IFPS) tarafından yönetilir. Bu sistem, dünya çapında tutarlılık sağlayarak üreticilere ve perakendecilere operasyonel avantajlar sunar. Aynı zamanda tüketicilere ürünler hakkında doğru bilgi verilmesine de katkı sağlar. Ancak bu sistemin kullanılmasının zorunlu olmadığını da belirtmek gerekiyor.
Dört haneli kodlar (genellikle 3000-4999 arası) ürünün geleneksel tarım yöntemleriyle üretildiğini gösterir. Örneğin 4011 kodu geleneksel olarak yetiştirilmiş muzu ifade eder. Beş haneli ve "9" ile başlayan kodlar (90000-99999 arası) ürünün organik tarım yöntemleriyle yetiştirildiğini belirtir. 94011 PLU kodu, organik muzlara bir örnektir. Beş haneli ve "8" ile başlayan kodlar (80000-89999 arası) ise genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) kullanılarak üretilen ürünleri tanımlar. Ancak bu kodlar, tüketici tepkileri nedeniyle nadiren kullanılmış. Bu etiketin ürün fiyatlarını etkilememesi amacıyla da bu kullanım kaldırılmış.
Sonuç olarak iddiada yer alan ilk iki bilgi doğru iken GDO’lu meyve ve sebzelerle ilgili bilgi eksik verilmiş.
