COVID-19'un Banknot, Telefon Ekranı ve Paslanmaz Çelik Üzerinde 28 Gün Bulaşıcılığını Koruyabildiği mi Bildirildi?

Bir Facebook sayfası yapılan paylaşımda COVID-19 virüsünün banknot, telefon ekranı ve paslanmaz çelik üzerinde 28 gün bulaşıcılığını koruyabildiği iddia edildi. Paylaşımda ortaya atılan iddia 12 Ekim 2020 tarihinde birçok medya kuruluşu tarafından da dolaşıma sokulmuş. Bu iddianın kaynağı Avustralya Ulusal Bilim Ajansı’nda görevli bilim insanlarının Virology Journal isimli akademik dergide yayımladıkları makale.

Koronavirüs’ün yüzeylerde ne kadar süre bulaşıcı şekilde kalabileceği dünya çapında etkili olan salgının başından beri araştırılıyor ve bu araştırmalar sonucunda ortaya çıkan veriler farklı zamanlarda kamuoyu ile paylaşılmış.

İncelemeye konu olan Facebook paylaşımına kaynaklık eden araştırmadan önce yapılan araştırmalarda elde edilen veriler virüsün 22 derecelik sıcaklık ve yüzde 65 nem seviyesinde cam ve banknot üzerinden 4 güne kadar bulaşıcılığını koruyabildiğini, paslanmaz çelikte bu sürenin 7 güne çıktığını göstermiş. Bu sürelerin bulunduğu araştırmada virüsün ısıya duyarlı olduğu ve 4 derece sıcaklıktaki bulaşıcılığını koruma süresinin 22 derece sıcaklıktakine kıyasla daha uzun olduğu belirtilmiş.

Avustralya Ulusal Bilim Ajansı’nın sonuçlarını yayımladığı araştırma belirlenmiş yüzeylerde ve farklı sıcaklıklarda virüsün bulaşıcılığını ne kadar koruduğunu incelemekte. Aynı miktarda virüs cam, banknot ve paslanmaz çeliğin de içinde bulunduğu yüzeylere uygulanmış ve 20 derecede, 30 derecede ve 40 derecede belirlenen yüzeylerde virüsün ne kadar süre bulaşıcılığını koruduğu yüzeylerden belirli aralıklarda alınan örneklerle incelenmiş. Deney yüzde 50 nem oranı bulunan ve karanlık laboratuvar koşullarında gerçekleştirilmiş.

Bu koşullarda yapılan araştırmada elde edilen sonuçlara göre 20 derecede virüsün bulaşıcılığı cam yani telefon ekranlarında, paslanmaz çelikte ve banknotlarda 28 güne kadar sürebiliyor. 30 derecede bu süre 7 güne düşüyor, 40 derecedeyse 24 saate kadar geriliyor. İddiada geçen süreler 20 derece için geçerli. Araştırma ile ilgili Avustralya Ulusal Bilim Merkezi’nin yayımladığı değerlendirmede oda sıcaklığına yakın olan 20 derecede virüsün hala güçlü olduğu belirtilirken, morötesi ışınların bulunmadığı ve karanlık bir laboratuvar ortamında deneyin gerçekleştirildiği ve doğrudan güneş ışığının virüsün bulaşıcılığını önemli ölçüde azalttığını gösteren araştırmalar bulunduğu da belirtilmiş.

İddia KISMEN YANLIŞ

Bir Facebook sayfasının yaptığı paylaşımda iddia edildiği gibi COVID-19 virüsünün banknotlar, telefon ekranları ve paslanmaz çelikte 28 güne kadar bulaşıcılığını koruyabileceği doğru ancak Facebook paylaşımının da kaynağı olan Avustralya Ulusal Bilim Ajansı’nın yaptığı araştırma bu bulaşıcılık süresine 20 derece sabit sıcaklık, yüzde 50 nem oranı ve UV ışınlarının bulunmadığı karanlık bir laboratuvar ortamında ulaşmış. Paylaşımda sonuçlar aktarılırken bu faktörlerin hiçbirisinden bahsedilmemiş ve bilgi yanıltıcı olabilecek biçimde dolaşıma sokulmuş.