2025'te Net Asgari Ücret: 22.104 TL

Türkiye'de milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiren karar 24 Aralıkta açıklandı ve Ocak 2025’ten geçerli olacak net asgari ücret 22.104 TL olarak belirlendi. Böylece 2024'te geçerli olan asgari ücrete göre artış oranı %30 olarak gerçekleşti. 

Türkiye’de asgari ücret, sadece bir referans değer olmanın ötesine geçerek giderek daha fazla çalışanı doğrudan etkileyen bir ücret düzeyi haline geldi. Asgari ücretle çalışan kişi sayısına dair resmi bir veri bulunmamakla birlikte, Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Dairesi’nin (DİSK-AR), TÜİK verilerine dayanarak yaptığı değerlendirmelere göre, 2023 yılında çalışanların %38,5’i asgari ücretin %110’u ve altında ücret alıyor. Oysa 2002’de bu oran çalışanların üçte birinden daha azı ile sınırlıydı. Öte yandan, asgari ücretin iki katından fazla ücret alan çalışanların oranı da dikkat çekici bir düşüş gösterdi. 2002’de bu oran %40,1 iken, 2023 yılında %17,7’ye geriledi. 

TÜİK’in kazanç yapısı verileri de DİSK-AR’ın çıkarımlarını destekler nitelikte. 2006 yılında aylık brüt asgari ücretin yaklaşık 2,1 katı olan brüt ortalama ücret, 2022’de 1,9 kat seviyelerine gerilemiş durumda.

Ayrıca, DİSK-AR’ın TÜİK verileri üzerinden yaptığı hesaplamalara göre, hanehalkı aylık fert ücret geliri 2006’da asgari ücretin 2,3 katı iken, 2021’de 1,7 katına düşmüş durumda. Bu veriler, asgari ücretin çalışan ücretleri üzerindeki belirleyiciliğinin giderek arttığını ve ücret seviyelerinin genel olarak aşağıya doğru sıkıştığını gösteriyor.

Karşılaştırma yapmak gerekirse, AB ülkelerinde asgari ücretle çalışanların oranı genellikle %5-10 seviyelerinde seyrediyor. Avrupa İstatistik Ofisi’nin (Eurostat) en güncel, 2018 tarihli araştırmasına göre, asgari ücretin %105’inin altında ücret alan çalışan oranının en yüksek olduğu ülke %15,3 ile Slovenya. Türkiye’de ise bu oran %37,5 ile Slovenya’nın iki katından fazla.

Asgari ücretin tespitinde en önemli faktörlerden biri, fiyat düzeylerindeki değişimdir. Özellikle 2021’in sonlarından itibaren kendini hissettiren yüksek enflasyon, asgari ücrete yapılan artışların kısa sürede erimesine yol açtı. Bir başka deyişle, asgari ücretteki önemli oranlardaki artışlar, reel olarak kısa sürede eski alım gücüne dönmekte ya da bazen o seviyenin altına bile gerileyebilmektedir.

Son 21 yılda asgari ücret nominal olarak 75 katına çıkmış durumda. Ancak bu artışı enflasyondan arındırarak reel olarak değerlendirdiğimizde, yıllıklandırılmış veriler ışığında asgari ücretin reel artışı yalnızca 2,2 kat seviyelerinde kalıyor.

Yıllık ABD doları ortalamalarına göre değerlendirildiğinde, mevcut asgari ücret yaklaşık 519 dolar seviyelerinde. Bu rakam, 2003 yılına kıyasla %244 oranında nominal bir artış anlamına geliyor. Ancak bu artışı ABD dolarının 2003’ten bu yana yaşadığı enflasyonu da dikkate alarak reel olarak hesapladığımızda, asgari ücretteki reel artış %102 seviyelerinde kalıyor.

Öte yandan, 2003-2023 yılları arasında Türkiye’de kişi başına düşen gelir, dolar bazında yaklaşık 2,8 katına çıktı. 

Avrupa’da ulusal asgari ücret düzenlemesi olan ülkeler arasında, asgari ücretin 2.500 Euro’nun üzerinde olduğu Lüksemburg en yüksek seviyede başı çekiyor. Bunun yanı sıra, Almanya, Hollanda, Belçika, İrlanda, Fransa, İspanya, Slovenya ve GKRY'de asgari ücret 1.000 Euro ve üzerinde.

Öte yandan, Eurostat verilerine göre asgari ücretin 500 Euro’nun altında olduğu 4 ülke bulunuyor: Bulgaristan, Arnavutluk, Moldova ve Ukrayna. Türkiye ise, Sırbistan ve Karadağ ile birlikte asgari ücretin 500-600 Euro arasında olduğu ülkeler arasında yer alıyor.

2023 için açıklanan il bazında GSYİH verileri dikkate alındığında asgari ücret ortalamada kişi başına düşen gelirin % 38,4'üne tekabül ediyor. Fakat  iller bazında dengesizlik dikkat çekici bir sonuç olarak ortaya çıkıyor. Kocaeli ve İstanbul’da kişi başına düşen gelir asgari ücretin 4,5 katına yaklaşırken Ankara’da 3,6 katına Manisa’da ise 2,4 katına tekabül ediyor. 50 ilde kişi başına düşen gelir asgari ücretin iki katından az. 2023’te Van, Ağrı ve Şanlıurfa'da kişi başına düşen gelir asgari ücretten daha az olarak gerçekleşti.