Flor Kullanımı IQ Düşürüyor mu? Flor Uygulaması Diş Çürümelerini Azaltmıyor mu?

Bir Instagram sayfası tarafından 29 Aralık 2020 tarihinde yapılan paylaşımda flor kullanımının çocuklarda zeka seviyesini (IQ) düşürdüğü ve flor uygulamasının diş çürümeleri azaltmadığı iddia edildi.

Paylaşımda geçen metin şu şekilde:

Flor, periyodik cetvelin 7A grubunda yer alan reaktif bir element. Bu element, elektron alınca iyonlaşıyor ve ortaya Florür çıkıyor. Yani Florür, Flor’ün iyonlaşmış haline deniyor. Flor, doğada bulunduğu gibi doğrudan kullanılamadığı için iyonlaşmış hali olan Florür kullanılır. Reaktif olmasından dolayı da doğada birçok bileşiği bulunmaktadır ve insan vücudu için yaşamsal değeri olan yedi eser elementten biri olarak tanımlanıyor. Florür özellikle içme sularında ve diş macunlarında kullanılan bir madde olarak karşımıza çıkıyor.

Diş macunlarında ortak olarak 5 farklı madde bulunmaktadır. Bu maddelerden en önemlisi olan florür, ağız sağlığı için çok önemlidir ve çürüklere karşı en etkili çözümlerden biri olarak kabul görür. Florür, dişleri kuvvetlendiren ve asitli maddelerden kaynaklanan yıpranma olasılığını azaltan bir materyal olduğu içinde önerilen miktarda kullanılması tavsiye edilir.

Florürün yaygın bir şekilde kullanılma hikayesi ise yaklaşık 60 yıl önce bir ABD eyaleti olan Michigan’da belediye suyuna diş çürüklerini azaltmak amacıyla florür eklemesiyle başlıyor. Böylece, bilim insanlarının florürlü içme suyu ile büyüyen insanların, florürlü su bulunmayan alanlarda yaşayan insanlarda göre üçte iki daha az çürük görüldüğünü tespit edildi. O tarihten bu yana, su şebekesine florür eklendiğinde diş çürüklerinin azaldığı defalarca gösterilmiştir. Amerikan Diş Hekimleri Birliği, Dünya Sağlık Örgütü ve Amerikan Tabipler Birliği gibi birçok kuruluş, diş çürüğü üzerindeki etkisinden dolayı su kaynaklarında florür kullanımını onaylamıştır.

Birçok kurumun onayladığı florür kullanımı hala neden tartışma konusu olmaktadır. Bilim insanları arasındaki farklı bakış açıları ve araştırma kaynaklarının kullanılması tartışmalara sebep oluyor. Örneğin, Amerikan Diş Hekimleri Birliği (ADA) bilimsel çalışmalara dayanarak çeşme suyunun florürlenmesini şiddetle destekliyor ve suya florür eklenmesine karşı çıkanları “bilimsel olmayan literatür” olarak nitelendiriyor. Buna karşın, hava ve çevre kirliliğinin yoğun olduğu Çin, İran, Hindistan gibi ülkelerde yapılan araştırmalar sonucu veriler farklı çıkabiliyor. Bunun en büyük sebebi aşağıda anlatıldığı gibi florünün vücuda alınan miktarı ve çevre koşulları ile yakından ilgili olması.

Paylaşılan iddia Çin’de yapılan bir araştırmaya dayanıyor. Aynı bölgede yaşayan, benzer ekonomik ve sosyal yaşama sahip olan 118 çocuk üzerinde yapılan deneyde yüksek florür içeren ve az seviyede florür içeren çocuklar arasında azımsanmayacak derece bir zekâ seviyesinde farklılık görüldüğü sonucuna ulaşılmış. Yüksek florür tüketimine sahip çocuklarda IQ seviyesinin daha düşük olduğu, az seviyede florür tüketimine sahip çocuklarda ise IQ oranı daha yüksek açıklanmış.

Başka bir araştırmada da ise, Çinli bilim insanlarının 7258 çocuk üzerinde yapılan analizinde içme suyundan yüksek miktarda florür alımı ile çocukların düşük zekâ seviyeleri arasında ilişki olduğu açıklanmış.

Amerikan Diş Hekimleri Birliği’ne göre ise önerilen seviyelerde uygun bir şekilde kullanılan florür alımının çocuklarda herhangi bir zekâ düşüklüğüne veya davranışsal sorunlara neden olduğuna dair bir kanıt bulunamamıştır.

Türk Dişhekimleri Birliği ve Türk Pedodonti Derneği’nin ortak yaptığı araştırmada ise, Çin’deki ve diğer araştırmalara da atıfta bulanarak çalışmaların önerilen florür seviyesinin çok üstünde olduğu, bu yüzden araştırmaların tüm dünyaya entegre edilemeyeceği belirtmiş. Ayrıca, araştırılan bölgelerin ve kişilerin ebeveynlerin eğitim düzeyleri, sosyo-ekonomik durumları, hava su kirliliği gibi faktörlerin değerlendirilmediğini, bu yüzden çalışma sonucunun şüpheli olduğunu ifade etmiştir.

Flor uygulaması, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) başta olmak üzere ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), Amerikan Diş Hekimleri Birliği (ADA) gibi dünyanın önde gelen sağlık kuruluşları tarafından özellikle çocuklarda diş minesini güçlendirerek dişleri çürümelere karşı koruduğu bildiriliyor.

Birçok Türk bilim insanı da profesyonel topikal florür uygulamalarının birçok tedavide kullanıldığını ve diş çürüklerine karşı etkili olduğunu söylüyor.

İddia YANLIŞ 

29 Aralık 2020 tarihinde bir Instagram sayfasında flor kullanımının IQ düşürdüğü ve flor uygulamasının diş çürüklerini daha fazla azaltmadığı iddia edilmişti. İddianın ilk kısmında belirtilen flor kullanımının IQ düşürdüğü söylemi tam olarak kabul görmemekle birlikte, kullanılan yöntemler ve araştırma koşulları nedeniyle şüpheli bir bilgi olarak yaklaşılmaktadır. Çin’de yapılan araştırmalar yüksek derecede flor alımının IQ’da düşüklük yaratabileceği iddia etmiştir fakat bu flor miktarı önerilenin çok üstündedir ve sağlanan koşullar önemli kuruluşlar tarafından kabul edilmemiştir. Ayrıca, DSÖ ve ADA gibi güvenilir kurumlar önerilen miktarda flor ile zekâ arasında bir bağlantı bulamamıştır. Yani, yüksek flor kullanımı IQ’yu kötü yönde etkilese bile dünyanın çok az bölgesinde gözlemlenebileceği ve ekstrem bir durum olduğu için iddia farklı koşullar belirtilmediği sürece yanlış ve yanıltıcıdır. Ayrıca konuda bilim dünyasında net bir fikir birliği yoktur. İddianın ikinci kısmında ise flor uygulamasının diş çürüklerini azaltmadığı belirtilmiştir. Gerek DSÖ gerek Türk bilim insanlarına göre, önerilen derecede flor veya diş hekimliğinde kullanılan topikal florür uygulamaları diş sağlığı için önemlidir ve başarılı sonuçlar elde edilmektedir.