Sağlık Çalışanları Pandemiden Nasıl Etkilendi?

2020 yılı sağlık çalışanları için Covid-19 pandemi gölgesinde geçti. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından ilk Covid-19 vakasının açıklandığı 11 Mart 2020 tarihinden bugüne, tüm sağlık çalışanları salgını kontrol altına alabilmek ve en az can kaybı ile bu zorlu günlerin atlatılabilmesi için büyük bir mücadele içindeler.

14 Mart 2021 tarihi itibarıyla dünyada toplam vaka sayısı 119 milyon 848 bin 281 iken 2 milyon 653 bin 641 kişi de virüs nedeniyle hayatını kaybetti. Türkiye’de ise Sağlık Bakanlığı verilerine göre 14 Mart 2021 itibarıyla toplam vaka sayısı 2 milyon 879 bin 390 iken toplamda 29 bin 489 kişi Covid-19 sebebiyle hayatını kaybetti.

Nisan 2020’de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, “Bir milyon sağlık çalışanımız içinde 7 bin 428 kişi enfekte, ortalama vakalarımız içindeki oranı %6,5’e yakın” açıklamasında bulunmuştu. Aralık ayında ise Koca, koronavirüs testi pozitif çıkan sağlık çalışanı sayısının 120 bini geçtiğini belirtmişti.

Uluslararası Af Örgütü 3 Eylül 2020 tarihinde yeni bir araştırma paylaştı ve pandemi sebebiyle dünyada hayatını kaybeden sağlık çalışanı sayısının 7 bini aştığını belirtti. Bu araştırmada incelenen 63 ülke ve bölgenin neredeyse hepsinde, sağlık çalışanlarının kişisel koruyucu ekipmanlarının son derece yetersiz olduğu bulgulandı. Eylül ayındaki bu araştırmaya göre yalnızca Meksika’da en az 1.320 sağlık çalışanının öldüğü doğrulandı.

Ayrıca, pandemi süresince vaka ve ölüm oranlarının yüksek seyrettiği ABD’de 1.077 ve Brezilya’da 634 sağlık çalışanının öldüğü de araştırma da yer alan bilgiler arasında. Uluslararası Af Örgütü, Güney Afrika’da 240, Hindistan’da ise 573 sağlık çalışanının hayatını kaybettiğini tespit etti.

Türk Tabipleri Birliği verilerine göre, Covid-19 salgını sebebiyle 11 Mart 2020’den 11 Mart 2021’e kadar geçen süre içinde içlerinde hastanelerde çalışan güvenlik görevlilerinin, teknisyenlerin, eczacıların, acil servis görevlilerinin ambulans şoförlerinin, sağlık işçilerinin de bulunduğu 387 sağlık çalışanı hayatını kaybetti.

Türk Tabipleri Birliği, Covid-19’un birinci yılı sebebiyle gerçekleştirdiği canlı yayında Türk Toraks Derneği’nin araştırmasını paylaştı. Buna göre son bir senede Covid-19’a yakalanan sağlık çalışanlarının en çok bulunduğu kurum Devlet Hastaneleri oldu. Pandemi süresince Şehir Hastanelerindeki sağlık çalışanlarının %31,6’sı Covid-19’a yakalandı.

Türk Tabipleri Birliği’nin Youtube hesabından yayınlanan "Sağlık Çalışanlarının Sağlığı ve COVID-19" başlıklı videoda Türk Klinik Mikrobiyoloji Ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği, yapmış olduğu çalışmasında sağlık çalışanlarının cevaplarına göre sorunlarını sıraladı. İlk olarak çok yoğun çalıştıklarını belirten sağlık çalışanları, pandemi sürecinden artık tükenmiş olduklarını da sorunlarının arasına eklediler

Türk Tabipleri Birliği’nin COVID-19 Pandemisi 11. Ay Değerlendirme Raporu’nda yayınlanan bilgiye göre Aile Hekimliği Kolu, Eylül 2020’den itibaren aile hekimleriyle düzenli bir şekilde anket çalışması gerçekleştirmiş. En son 9-18 Ocak 2021 tarihleri arasında yapılan anket sonuçlarına göre; her 10 aile hekimliği biriminden 1’inde doktor bulunmuyor. Ayrıca, her dört aile hekimliği biriminden birinde ebe ya da hemşire yok.

TTB’nin şubat ayında yayınladığı bu ankete göre katılımcıların %14,92’sinin virüse yakalanmış. Ayrıca bu oran, Türkiye genelinde 24 bin aile hekiminden 3 bin 593’ünün Covid-19 geçirmiş olduğuna işaret ediyor.

Aile hekimleri Aile Sağlık Merkezlerinin COVID-19 aşılamalarına hazırlıklı olmadığını da belirttiler. Ankete göre hekimlerin sadece %15’i soğuk zinciri korumaya yeterli buzdolaplarının olduğunu belirtmiş. Aile hekimlerinin %60’ı bekleme alanlarının yetersiz olduğunu dile getirirken “bekleme alanımız yeterli” diyen Aile Sağlık Merkezlerinde Covid-19 geçiren oranı ortalamadan %25 daha az.

Sağlık-Sen ve SASAM Enstitüsü eylül ayında “COVID-19 İle Mücadelede Sağlık Çalışanları” başlıklı bir çalışma yayınladı. Bu çalışmada sağlık çalışanlarının ekipmanlara ulaşımı, bireysel sorunları ve pandemi ile değişen çalışma koşulları incelendi. Anket, 14 ilde 2707 sağlık çalışanı ile gerçekleştirildi.

Katılımcılara kişisel koruyucu ekipmanlarını tekrar kullanıp kullanılmadığı sorulduğunda sadece %37,6’sı ekipmanlarını değiştirdiğini belirtirken, kalan kısım da ekipmanlarını yeniden kullanma durumunda kaldıklarını belirtmiş.

"COVID-19 İle Mücadelede Sağlık Çalışanları” araştırması aynı zamanda sağlık çalışanlarına uyku kaliteleri hakkında da sorular sormuş. Buna göre, uyku kalitesini iyi olarak tanımlayan sağlık çalışanı oranı yalnızca %9,2. Ortalama uyku kalitesine sahip olanların oranı %52,78 iken uyku kalitesini kötü olarak nitelendirenler ise %38,1. Bunun yanı sıra 6 saatten az uyuyan sağlık çalışanların oranı yaklaşık %70.

Türk Tabipleri Birliği, "Sağlık Çalışanlarının Sağlığı ve COVID-19" yayınında pandemi sürecinde hemşirelerin yaşadığı zorluklara da yer verdi. Araştırmaya katılan 3 bin 230 hemşireden 528’i Covid-19 hastalarına bakarken ekipmanın ücretini kendilerinin karşıladıklarını ifade etmiş. Ayrıca, araştırmaya katılan hemşirelerin 667’si yani %21’i Covid-19 belirtileri varken dahi çalışmak zorunda kaldıklarını belirtmiş.