İngiltere’deki 1939 “Kanser Yasası”na Yönelik İddialar Doğru mu?

Benzer iddiaların örneklerini dünya genelinde sosyal medyada bulmak mümkün. 

İnternette çeşitli kullanıcılar tarafından yayılan iddialarda İngiltere’deki “1939 Kanser Yasası” sıklıkla gündeme geliyor. Çeşitli iddialar; bu yasa ile birlikte alternatip tıp tedavilerinin tıbbi personel ve klinikler ile yalnızca görüşülmesinin dahi yasaklandığı, yeni kanser tedavisi çalışmalarının illegal hâle getirildiği ve bu sebeple sağlık sektörünün “tekelleştirildiği” yönünde. Bu iddialar arasında kemoterapi, radyoterapi ve ameliyat dışında kansere alternatif tedaviler hakkında “konuşmanın ve yazmanın, ya da hastalığı alternatif bir yolla iyileştirdiğini belirtmenin yasak olduğu” da yer alıyor. 

Ancak iddiaların aksine, “1939 Kanser Yasası” yukarıda belirtilen herhangi bir davranışı yasaklamıyor. 1939 tarihli Kanser Yasası gerçek bir mevzuat ve bugün İngiltere’de kısmen de olsa kullanımda. İlk yürürlüğe girdiği zamandan bu yana geçen 70 yıl içinde yasanın pek çoğu değiştirildi ancak sosyal medyada tartışmalara ve dezenformasyona neden olan kısmı hâlen aynı şekilde yürürlükte. 

Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Sistemi NHS'nin oluşumundan neredeyse on yıl öncesine dayanan 1939 tarihli Kanser Yasası, kanser tedavilerinin nasıl ödeneceğini ve bu tedavilerin ülke genelinde nasıl uygulanacağını belirlemek amacıyla yürürlüğe girdi. 1939 tarihli Kanser Yasası'nın amaçlarından biri “kanserle ilgili belirli reklamları yasaklamak”tı. Zaman içinde kanun önemli ölçüde değişmekle beraber Bölüm 4’te yer alan reklamcılıkla ilgili kurallar büyük ölçüde aynı. Bugünkü hâliyle yasa, hiç kimsenin tüketicileri korumak için halka satılan kanser tedavilerinin reklamını yapamayacağı anlamına geliyor. Ancak kişilerin tedavilerle ilgili bu reklamları Parlamento Üyelerine, tıp doktorlarına ve yerel yetkililere yapmasını kısıtlamıyor.

Yasanın özünde, insanların kanseri tedavi etmek için alternatif bir tedavi kullanıldığını iddia etmelerini engellenmemekle beraber, sadece bu tedavinin reklamını kamuya yapamayacakları anlamına geliyor. Ayrıca bu yasa sadece kanıtlanmamış veya geleneksel olmayan tedavilerle sınırlı değil. Reklam yasağı, kemoterapi ve radyasyon dahil tüm tedavileri kapsıyor. Cancer Research UK, yasanın amacını şöyle özetliyor: “Kanser Yasası'nın mevcut enkarnasyonu; kanser hastalarını ve halkı, tıp uzmanları, ilaç şirketleri, alternatif pratisyenler veya başka herhangi biri dahil olmak üzere herhangi bir kaynaktan kanser tedavisi reklamlarıyla bombardımana tutulmaktan korumak için tasarlanmıştır.”

Birleşik Krallık’ta hükümete verilen 1939 Kanser Yasası karşıtı dilekçelere, yetkililer tarafından verilen red cevapları da aynı noktanın altını çizer nitelikte: “Kanunun hâlen yürürlükte olan tek hükmü 4. maddedir. “Herhangi bir kişinin kanser tedavisine yönelik bir teklif içeren veya buna herhangi bir çare öneren veya tedavisi ile ilgili herhangi bir tavsiyede bulunan reklamların yayınlanmasına” katılmayı yasaklar. Doktorların kanser tedavileri veya kemoterapiye alternatifler önermesini veya tavsiyede bulunmasını yasaklamaz.”

Benzer iddialar daha önce Full Fact ve Africa Check gibi doğruluk kontrolü platformları tarafından da analiz edilmiş. 

Bir Twitter hesabı tarafından yapılan paylaşımda 1939 Kanser Yasası’na yönelik iddialar yer aldı. İddiaların aksine, yasa herhangi bir yolla tıp uzmanlarının ya da araştırmacıların yeni kanser tedavilerini araştırmasını, alternatif tedavi yollarıyla ilgili araştırma ve uygulamaları yasaklamıyor. Herhangi bir kanser tedavisi yöntemi hakkında yazmak ve konuşmak yasak değil. Yasa yalnızca herhangi bir kanser tedavisi yönteminin kamuya reklamının yapılmasını engelliyor.